На працягу апошняга дзесяцігоддзя ў Беларусі актыўна праводзіцца кампанія па стымуляванні нараджальнасці. У рамках гэтай ініцыятывы ўрад прапануе шматдзетным сем'ям рэгулярныя сацыяльныя дапамогі і магчымасць жыллёвага забеспячэння. З аднаго боку ініцыятыва годная пахвалы, аднак у гэтага ёсць і адваротны бок.
Нярэдка гэтым карыстаюцца сацыяльна безадказныя людзі. Выхаваныя ў сем'ях, дзе пануе алкагалізм, аб'юз, бязладныя сувязі і галеча. І вось дзеці, якія выраслі ў гэтых сем'ях, часцяком пачынаюць заводзіць дзяцей і паўтараць лад жыцця сваіх бестурботных бацькоў.
Самі дзеці ці школа, ці іншыя органы рана ці позна ініцыююць пазбаўленне бацькоўскіх правоў у такіх бацькоў. Вызначаюць апекуноў дзецям і аліменты былым бацькам. Бацькі часта не здольныя выплаціць аліменты ў поўным аб'ёме і за даўгі трапляюць у суд, дзе іх, накіроўваюць на працу ў дзяржарганізацыі, тыпу "Зеленбуд", дзе зарплата не дазваляе выплачваць аліменты ў поўным аб'ёме.
Зноў людзі аказваюцца няздольнымі выплачваць аліменты. Зноў доўг, суд, хатняя хімія ці калонія на 1-2 гады. Калі чалавек трапляе ў калонію, то грошай, якія пералічваюцца па іскавых абавязацельствах, яшчэ менш. Звычайна такая катэгорыя - былых сацыяльна безадказных, не здольная выконваць складаную, больш-менш кваліфікаваную працу.
Ад заробленай сумы яны могуць выкарыстоўваць толькі 10 працэнтаў, а заробкі ў іх звычайна невялікія. Кожны месяц яны пішуць заяву на тое, каб ад іх заробку вычыталі доўг па аліментах. Што ў іх застаецца на руках для жыцця, не зразумела?
Каб пазбегнуць гэтай сітуацыі, такі кантынгент часта збягае ў РФ, каб мець магчымасць зарабляць больш. Уладкоўваюцца, у асноўным, па вахтавым метадзе працы, магчыма яшчэ і на паўлегальнай аснове. Па сутнасці, з аднаго рабства трапляюць у іншае.
Расійскія працадаўцы і рознага роду службы, заплюшчваюць вочы на іх статус, паколькі зараз зацікаўлены ў бяспраўных і нізкааплатных кадрах, з-за дэфіцыту працоўнай сілы. А гэта ў сваю чаргу дазваляе нашым мігрантам укрывацца ад крымінальнай адказнасці па арт. 174 КК РБ, дзе ім свеціць працу "абавязаных асоб".
Як становяцца "абавязанымі асобамі"?
Прававая ацэнка сітуацыі ад юрыста «Salidarnast» Леаніда Судаленкі
"Абавязанымі асобамі" становяцца бацькі на падставе Дэкрэта прэзідэнта №18 "Аб дадатковых мерах па дзяржаўнай абароне дзяцей у нядобранадзейных сем'ях" у выпадках:
- адабрання ў іх дзяцей па рашэнні камісіі па справах непаўналетніх;
- адабрання ў іх дзяцей на падставе рашэння суда без пазбаўлення бацькоўскіх правоў;
- пазбаўлення іх бацькоўскіх правоў;
- знаходжання іх у вышуку, лячэбна-працоўных прафілакторыях ці ў месцах утрымання пад вартай;
- адбывання пакарання ва ўстановах, якія выконваюць пакаранне ў выглядзе пазбаўлення волі, абмежавання волі, арышту.
Расходы па ўтрыманню дзяцей не кампенсуюцца бацькамі, прызнанымі недзеяздольнымі, а таксама бацькамі, якія не могуць выконваць бацькоўскія абавязкі па стану здароўя на падставе заключэння ўрачэбна-кансультацыйнай камісіі, выдадзенага дзяржаўнай арганізацыяй аховы здароўя.
Абавязкі «абавязанай асобы»
Працуючы "абавязаная асоба" пакрывае выдаткі па ўтрыманні дзяцей з заработнай платы па яго заяве, якая павінна быць пададзена ў трохдзённы тэрмін пасля перадачы дзіцяці на дзяржаўнае забеспячэнне.
Калі памер заработнай платы і прыраўнаваных да яе даходаў "абавязанай асобы" не дазваляе ёй на працягу шасці месяцаў у поўным аб'ёме выконваць дадзеныя абавязацельствы, "абавязаная асоба" падлягае працаўладкаванню на новае месца працы.
Праца "абавязаных асоб" ажыццяўляецца згодна з судовай пастановай аб працаўладкаванні, якая накіроўваецца ў орган па працы, занятасці і сацыяльнай абароне.
"Абавязаная асоба" павінна з'явіцца ў арганізацыю для працаўладкавання і пачаць працу не пазней за дзень, які ідзе за днём атрымання накіравання органа па працы, занятасці і сацыяльнай абароне. Кантроль за штодзённай яўкай "абавязаных асоб" на працу ажыццяўляюць наймальнікі сумесна з органамі ўнутраных спраў і органамі па працы, занятасці і сацыяльнай абароне.
Ухіленне "абавязанай асобы" ад яўкі на працу, якая складае дзесяць і больш працоўных дзён на працягу трох месяцаў, учыненае на працягу года пасля накладання адміністрацыйнага спагнання за такое ж парушэнне з'яўляюцца падставай для прыцягнення яго да адказнасці ў адпаведнасці з артыкулам 174 Крымінальнага кодэкса (п. п. 11-14 Дэкрэта №18).
Ці з'яўляецца праца «абавязаных асоб» прымусовай?
Аналіз пералічанага заканадаўства і ўмоў працы "абавязаных асоб" у Беларусі, уключаючы памеры ўтрыманняў з іх заработнай платы, злоўжыванняў іх уразлівасцю, абмежаванняў свабоды перамяшчэння, запалохвання і пагрозы (з рызыкай пазбаўлення волі па артыкуле 174 КК) не падпадаюць пад агаворкі, указаныя ў п. 2 артыкула 2 Канвенцыі МАП №29 аб прымусовай і абавязковай працы, уступае ў супярэчнасць з ч. 4 артыкула 41 Канстытуцыі, артыкулам 13 Працоўнага кодэкса і павінен быць кваліфікаваны як прымусовая праца.
Такая праца з'яўляецца ў Беларусі шырока распаўсюджанай дыскрымінацыяй у адносінах да асоб, якія пакутуюць ад алкагольнай або наркатычнай залежнасці.
Замест таго, каб займацца барацьбой з прычынамі гэтых залежнасцяў і суправаджэннем дадзеных асоб у рамках адпаведных праграм падтрымкі пры выкананні іх сацыяльных правоў, а таксама абаронай правоў іх дзяцей, дзяржава спрыяе стыгматызацыі дадзенай групы асоб і пазбаўляе іх асноўных правоў.
У выпадку невыканання гэтых норм вы можаце звярнуцца да нас за дапамогай. Калі ў Вас ёсць канкрэтная сітуацыя і вы не знайшлі тут адказу - вось спасылка на наш чат-бот, дзе вы атрымаеце індывідуальную кансультацыю.
Леанід СУДАЛЕНКА, юрыст Salidarnast e.V. з дваццацігадовым досведам у пытаннях абароны правоў працоўных Беларусі. Былы прававы інспектар дэмакратычнага прафсаюза РЭП, сябра праваабарончага цэнтру “Вясна”, лаўрэат міжнародных праваабарончых прэмій.
Read this text in рус