Аўтарытарнае братэрства М'янмы і Беларусі

У першай палове 2025 года палітычнае збліжэнне паміж Беларуссю і М'янмай выйшла на новы ўзровень. Абедзве краіны, якія кіруюцца ваеннымі ці аўтарытарнымі рэжымамі, якія апынуліся пад міжнароднымі санкцыямі і крытыкай за сістэматычнае парушэнне правоў чалавека, з энтузіязмам нарошчваюць эканамічнае, дыпламатычнае і нават ваеннае супрацоўніцтва.

Размова ідзе не столькі аб прагматычнай дыпламатыі, колькі аб саюзе двух рэпрэсіўных рэжымаў, якія знаходзяцца пад маніторынгам Міжнароднай арганізацыі працы (МАП) за грубае прыгнечанне правоў працоўных.

Братэрства ў ізаляцыі

Са студзеня па чэрвень 2025 года ў Янгоне і Мінску прайшлі два бізнес-форумы паміж М'янмай і Беларуссю. У рамках гэтых мерапрыемстваў было падпісана больш за 15 пагадненняў, якія ахопліваюць сферы ад сельскай гаспадаркі і медыцыны да фармацэўтыкі, вытворчасці ўгнаенняў, зборкі трактароў і адукацыйных праграм. Паралельна абмяркоўвалася паглыбленне ваеннага супрацоўніцтва - пастаўкі сістэм СПА, навучанне ваенных і абмен тэхналогіямі.

У Янгоне прайшоў бізнес-форум "М'янма-Беларусь" // photo - Myanmar News Agency

На афіцыйных сустрэчах дыктатары Аляксандр Лукашэнка і Мін Аун Хлайн не хавалі стратэгічных мэт альянсу. У прывітальных прамовах гучалі заклікі да «доўгатэрміновага партнёрства», «сяброўства ўрадаў і народаў» і «развіццю абаронных сувязяў». Размова ішла не толькі аб гандлі, але і аб абмене вопытам у фальсіфікацыі выбараў, гэта значыць у падаўленні народных хваляванняў і хутчэй за ўсё, абыходзе санкцый. Тым больш у абодвух дыктатараў у гэтым шматгадовы досвед.

Аб'яднаныя артыкулам 33

Беларусь і М'янма - адны з нямногіх краін у свеце, да якіх Міжнародная арганізацыя працы прымяніла артыкул 33 Статута МАП. Гэта - крайняя мера, якая ўводзіцца ў выпадку сістэматычнага парушэння асноўных правоў працоўных і ігнаравання рэкамендацый МАП. У гісторыі арганізацыі такая мера прымянялася вельмі рэдка. М'янма стала першай такой краінай у 2000 годзе за прымусовую працу, а Беларусь - другой, у 2023 годзе за знішчэнне незалежных прафсаюзаў і сістэматычныя парушэнні канвенцый МАП.

Прадстаўнікі незалежных прафсаюзаў Беларусі на мітынгу за прыняцце пункта 33 Статута МАП у дачыненні да М'янмы

Фактычна, гаворка ідзе пра два рэжымы, для якіх незалежны працоўны рух з'яўляецца пагрозай. У абедзвюх краінах прафсаюзныя актывісты падвяргаліся арыштам, катаванням і крымінальным пераследам. У Беларусі з 2022 года ліквідаваны ўсе незалежныя прафсаюзы, дзясяткі лідараў асуджаныя. У М'янме сітуацыя не лепшая, пасля ваеннага перавароту 2021 года краіна апынулася ў стане гвалтоўнага падаўлення любых формаў іншадумства, уключаючы прафсаюзную актыўнасць.

Ізаляцыя як аснова сяброўства

Збліжэнне рэжымаў Беларусі і М'янмы, не саюз «эканамікаў, якія развіваюцца», як гэта падаюць прапагандысцкія інфармацыйныя каналы, а хутчэй палітычная салідарнасць дзвюх ізгояў. Апынуўшыся ў міжнароднай ізаляцыі, яны шукаюць не гэтулькі рынкі збыту, колькі палітычную і ідэалагічную падтрымку. Такі своеасаблівы "клуб аўтарытарных пачварак" для самасцвярджэння.

Акрамя таго, такое збліжэнне дазваляе рэжымам экспартаваць рэпрэсіўныя практыкі і абыходзіць санкцыі ў вайсковай сферы. Фармальна ўсё робіцца пад сцягам гандлю і адукацыі, нефармальна - для захавання ўлады і легітымацыі адна адной. Напрыклад, адна з дамоваў тычыцца «ўзаемнай абароны сакрэтнай інфармацыі», што можа азначаць шчыльную працу спецслужбаў.

Абодва рэжымы ўжо не проста парушаюць правы працаўнікоў, такіх прыкладаў у свеце і без іх дастаткова. Але яны фарміруюць мадэль дэманстратыўнага грэбавання міжнароднымі нормамі ў сферы працоўных правоў, дзе працоўныя поўнасцю пазбаўлены механізмаў абароны.

Выклік сусветнаму рабочаму руху

У гэтым кантэксце асабліва важная рэакцыя міжнароднага прафсаюзнага руху. Стратэгічны саюз двух аўтарытарных рэжымаў - гэта выклік не толькі для іх уласных народаў, але і для глабальнай сістэмы абароны правоў чалавека і працоўных.

Заклік Лізаветы Мерляк да сумесных дзеянняў супраць дыктатур

Адказам на збліжэнне дыктатарскіх сістэм можа стаць сумесная дзейнасць аб'яднанняў працоўных Беларусі і М'янмы, а магчыма і іншых прафсаюзных аб'яднанняў з усяго свету, дзе падобныя праблемы з'яўляюцца паўсядзённасцю.

“У свеце існуе мноства аўтарытарных рэжымаў. Прафсаюзныя актывісты з многіх краін знаходзяць прытулак за межамі сваёй краіны і працягваюць барацьбу за свабоду аб'яднання і дэмакратыю ў сваёй краіне. Сёння я рада падзяліцца з вамі навіной аб тым, што мы стварылі сетку антыаўтарытарных прафсаюзных актывістаў у выгнанні. На дадзены момант аб'ядналі свае сілы калегі з Ганконга, М'янмы, Беларусі і В'етнама», - заявіла лідар Salidarnast Лізавета Мерляк на першамайскім мітынгу ў Брэмене сёлета. «Дыктатары падтрымліваюць рэжымы адзін аднаго, каб пазбавіцца нас, але мы, працоўныя, аб'ядноўваемся і вучымся адзін у аднаго, каб даць адпор. Мы верым, што дыктатуры ўпадуць, якімі б моцнымі яны ні здаваліся ў дадзены момант. Больш за тое, мы верым, што працоўныя будуць працягваць арганізоўвацца за справядлівасць і мір».

Read this text in рус or eng