11 верасня, споўнілася 50-я гадавіна ваеннага перавароту ў Чылі 1973 года, у выніку якога быў зрынуты Сальвадор Альендэ - прэзідэнт-сацыяліст, які абапіраўся на шырокую левую кааліцыю "Народнае адзінства". Адным з ключавых удзельнікаў кааліцыі быў Адзіны прафсаюзны цэнтр працоўных Чылі - найбуйнейшае прафсаюзнае аб'яднанне ў краіне, у склад якога ўваходзілі, у прыватнасці, прафсаюзы чыгуначнікаў, гарнякоў, будаўнікоў, дзяржаўных служачых, медыкаў.
Чылійскія працоўныя былі (і застаюцца) даволі палітызаванымі. Вядучую ролю ў прафсаюзах у той перыяд гулялі прадстаўнікі сацыялістычнай і камуністычнай партый. Гістарычна таксама быў моцным уплыў анарха-сіндыкалістаў. Разам з тым, уплывам карысталіся і іншыя палітычныя плыні - напрыклад, хрысціянскія дэмакраты. У складзе кіруючага органа Адзінага прафцэнтра працоўных, абранага ў 1972 годзе, прыкладна аднолькава (прыкладна па адной траціне) атрымалі прадстаўнікі камуністаў, сацыялістаў і хрысціянскіх дэмакратаў.
Як адзначае даследчык Франсіска Сапата (у артыкуле 1976 года "The Chilean Labor Movement under Salvador Allende: 1970—1973"), "чылійскі працоўны рух натуральным чынам спалучаў тактыку перамоваў і калектыўных перамоваў з забастоўкамі і палітычнымі пратэстамі". Гаворачы аб забастовачнай актыўнасці за перыяд з 1951 па 1970 год, даследчык адзначае, што яна была сканцэнтравана ў ключавых сегментах эканомікі - меднай, вугальнай і апрацоўчай прамысловасці. Як адзначае Сапата, забастоўкі суправаджаліся і іншымі формамі калектыўных дзеянняў. У прыватнасці, у 1969 і 1970 гадах назіраўся рост захопаў земляў сялянамі, акупацый навучальных устаноў і прамысловых прадпрыемстваў.
Адзіны прафцэнтр працоўных актыўна выкарыстоўваў такі інструмент барацьбы, як усеагульная забастоўка. З 1954 па 1970 год прафцэнтр выступіў ініцыятарам 12 усеагульных забастовак. Гэтыя акцыі былі звязаныя, у прыватнасці, з пытаннямі аплаты працы, ціскам на прафсаюзы, павышэннем кошту жыцця. У 1970 годзе ўсеагульная забастоўка праходзіла з патрабаваннямі абароны дэмакратычнага працэсу ад дзеянняў правых груповак.
У перыяд праўлення Сальвадора Альендэ Адзіны прафцэнтр працоўных актыўна ўдзельнічаў у правядзенні ўрадавых рэформаў - у тым ліку, рэформы, накіраванай на ўцягванне работнікаў у кіраванне дзяржаўнымі і прыватна-дзяржаўнымі прадпрыемствамі. Умацаванне сувязяў паміж прафцэнтрам і ўрадам у гэты перыяд, як адзначае Франсіска Сапата, сур'ёзна паставіла перад прафсаюзамі пытанне адносна захавання ўласнай "традыцыйнай аўтаноміі і незалежнасці ад дзяржавы"
Так ці інакш, перыяд кіравання Альендэ быў адзначаны як палітычнай свабодай, так і свабодай прафсаюзнай дзейнасці, сур'ёзна пашырыўшы ўдзел працоўных у жыцці краіны. Ваенны пераварот 11 верасня 1973 года поўнасцю знішчыў магчымасці для прафсаюзнай дзейнасці.
Адзіны прафсаюзны цэнтр працоўных Чылі неўзабаве быў ліквідаваны. У наступным, 1974-м, годзе ў Парыжы быў створаны замежны камітэт прафцэнтра, які падтрымліваў сувязі з працоўным супрацівам у Чылі і вёў кампаніі салідарнасці.
(Плакаты таго перыяду // photo - geheugen.delpher.nl)
Актыўны ўдзел у кампаніях салідарнасці з чылійскімі прафсаюзамі і працоўнымі вяла Нідэрландская канфедэрацыя прафсаюзаў (NVV), а затым створаная на яе аснове (у значнай ступені) аб'яднаная Федэрацыя нідэрландскіх прафсаюзаў (FNV).
Аднаўленне прафсаюзнага цэнтра ў Чылі адбылося толькі ў канцы 1980-х гадоў, падчас апошняга, «пераходнага» перыяду ваеннай дыктатуры.
Крыніца: International labour
Comments